Rok z Kazimierzem Kutzem

Im więcej pojawia się tekstów dotyczących postaci tego niezwykle charyzmatycznego człowieka, tym bardziej wydaje się, że Kazimierz Kutz śmiałby się z nich swoim charakterystycznym, tubalnym i zaraźliwym śmiechem. Lubiący co prawda światła jupiterów reżyser miał bowiem do siebie ogromny dystans, potrafił też wspaniale przemawiać, używając prostego, choć kwiecistego języka i barwnie kpił z tych, co tkwią na koturnach. Pewnie nie w smak byłyby mu nabzdyczone artykuły i nadęte przemówienia „na cześć”, jakie towarzyszą jego śmierci. Chociaż trudno mówić o Kutzu bez lekkiego zachwytu.

Wśród wielu wielkich słów gubi się przede wszystkim absolutnie wybitna twórczość tego – umówmy się, nietuzinkowego – człowieka, która nie ograniczała się przecież do słynnej śląskiej trylogii czy „Śmierci jak kromka chleba”. Kutz był ostatnim żyjącym przedstawicielem polskiej szkoły filmowej, nurtu będącego odbiciem lęków i traum Polaków, którzy przeżyli II wojnę. Niewiele młodszy od Wajdy i Munka, miał zupełnie inne wspomnienia, zupełnie inne przeżycia i zupełnie inną perspektywę patrzenia na wojnę. Zamiast romantyczno-inteligenckiego bohatera, trochę herosa, trochę wariata, mamy na przykład w „Krzyżu walecznych” (pokaz 17.01) zwykłego człowieka z nizin społecznych, który – tak na marginesie – powraca w wielu filmach Kutza, z „Solą ziemi czarnej”, „Perłą w koronie” i „Paciorkami jednego różańca” na czele. I pewnie to powoduje, że tak wielu ludzi widziało w tych filmach samych siebie.

Przez obrazy Kutza przewijają się ludzie prości (nigdy, ale to nigdy prostaccy), niosący w sobie mądrość pokoleń, przywiązanie do tradycyjnych wartości, do swojego miejsca zamieszkania, małych ojczyzn w najlepszym rozumieniu tego słowa. Kiedy jednak Kutz na każdym kroku przypominał o swoim pochodzeniu i wkładał szaty plebejusza, trochę oszukiwał. Był przecież – i to nie tylko przez wykształcenie, ale również przez obycie, wrażliwość, wiedzę, mądrość – intelektualistą w każdym calu. Wystarczy poczytać wspaniale napisane książki, jakie pozostawił lub też spojrzeć na przepięknie komponowane kolorystycznie, muzycznie, rytmicznie sceny z jego filmów. Śnieżnobiałe, czyste, ukwiecone kobiety czekające na brudnych, czarnych od sadzy, strajkujących górników w „Perle…”.

W mądrych tekstach na temat Kutza rzadko pisze się o jego pracy w teatrze, a jeśli już, to – nie wierzcie Wikipedii – wyłącznie w kontekście Teatru Telewizji (gdzie nakręcił jeden z najlepszych spektakli telewizyjnych, niezapomniane „Opowieści Hollywoodu” ze zjawiskową kreacją Henryka Bisty w roli Bertolda Brechta). Tymczasem Kutz teatr lubił i znał się na nim. Twardą ręką zarządzał festiwalem „Interpretacje”, ale przede wszystkim reżyserował. W krakowskim Teatrze Starym stworzył na przykład jeden z najpopularniejszych spektakli w historii („Damy i huzary”, grany ponad 150 razy), a także niezwykłą opowieść o początkach kinematografii, czyli „Twórców obrazów”, którą potem przeniósł do telewizji.

Rok 2019 miał być w Instytucji Filmowej „Silesia Film” rokiem Kazimierza Kutza. Bo w lutym 90. urodziny, bo warto przypominać twórczość artysty przez lata na różne sposoby związanego właśnie z tą instytucją (był założycielem i pierwszym kierownikiem Zespołu Filmowego „Silesia”, protoplasty „Silesia Film”), bo ostatnio filmy artysty przechodziły cyfrową renowację. I będzie to rok Kutza, chociaż niestety nie taki, jak sobie go wyobrażano. Przez cały rok w Kinie Kosmos będą pokazywane jego filmy (wg planu wszystkie). A my oglądajmy dalej Kutza i czytajmy jego książki, bo to po prostu czysta przyjemność.

tekst: Joanna Malicka | zdjęcie: Kazimierz Kutz, „Sól ziemi czarnej” (kadr z filmu)

W cyklu:

styczeń:
17.01 (czwartek), godz. 18.00
„Krzyż walecznych”, reż. Kazimierz Kutz, scenariusz Józef Hen. Wyst.: Jerzy Turek, Stanisław Milski, Władysław Dewoyno, Aleksander Fogiel, Bronisław Pawlik, Andrzej May, Henryk Hunko, Grażyna Staniszewska, Adolf Chronicki, Zbigniew Cybulski, Bogdan Baer. Polska 1958, 84 min.

luty:
17.02 (niedziela), godz. 18.00
„Nikt nie woła”, reż. Kazimierz Kutz, scenariusz Józef Hen. Wyst.: Zofia Marcinkowska, Henryk Boukołowski, Barbara Krafftówna, Halina Mikołajska, Aleksander Fogiel, Ryszard Pietruski, Laura Dębicka, Irena Jaglarzowa, Stanisław Tym, Andrzej Zamięcki. Polska 1960, 86 min.

24.02 (niedziela), godz. 18.00
„Ludzie z pociągu”, reż. Kazimierz Kutz, scenariusz: Marian Brandys, Ludwika Woźnicka. Wyst.: Jerzy Block, Maciej Damięcki, Małgorzata Dziedzic, Danuta Szaflarska, Andrzej May, Janina Traczykówna, Aleksander Fogiel, Bogdan Baer. Polska 1961, 98 min.

marzec:
14.03 (czwartek), godz. 18.00
„Tarpany”, reż. Kazimierz Kutz, scenariusz: Marian Brandys, Stanisław Kowalewski, Kazimierz Kutz. Wyst.: Ewa Krasnodębska, Teresa Tuszyńska, Andrzej Szalawski, Jerzy Jogałła. Polska 1961, 96 min.

24.03 (niedziela), godz. 18.00
„Milczenie”, reż. Kazimierz Kutz, scenariusz.: Jerzy Szczygieł, Kazimierz Kutz. Wyst.: Kazimierz Fabisiak, Mirosław Kobierzycki, Elżbieta Czyżewska, Zbigniew Cybulski. Polska 1963, 95 min.

kwiecień:
11.04 (czwartek), godz. 18.00
„Upał”, reż. Kazimierz Kutz, scenariusz.: Jeremi Przybora, Jadwiga Berens. Wyst.: Barbara Krafftówna, Wiesław Michnikowski, Kalina Jędrusik, Wiesław Gołas, Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski. Polska 1964, 81 min.

28.04 (niedziela), godz. 18.00
„Ktokolwiek wie...”, reż. Kazimierz Kutz, scenariusz.: Krzysztof Kąkolewski, Andrzej Mularczyk. Wyst.: Edward Lubaszenko, Zofia Merle, Wiesław Dymny. Polska 1966, 95 min.

maj:
16.05 (czwartek), godz. 18.00
„Skok”, reż. Kazimierz Kutz, scenariusz.: Edmund Głuchowski, Kazimierz Kutz. Wysta.: Daniel Olbrychski, Marian Opania, Małgorzata Braunek, Andrzej Gazdeczka. Polska 1967, 85 min.

30.05 (czwartek), godz. 18.00
„Sól ziemi czarnej”, reż. i scenariusz Kazimierz Kutz. Wyst.: Olgierd Łukaszewicz, Celina Muszi, Jan Englert, Jerzy Bińczycki, Jerzy Cnota, Wiesław Dymny. Polska 1969, 99 min.

czerwiec:
13.06 (czwartek), godz. 18
„Perła w koronie”, reż. i scenariusz Kazimierz Kutz. Wyst.: Łucja Kowolik, Olgierd Łukaszewicz, Franciszek Pieczka, Jerzy Cnota, Jan Englert. Polska 1971, 111 min.

lipiec:
7.07 (niedziela), godz. 18.00
„Linia”, reż. Kazimierz Kutz, scenariusz: Kazimierz Kutz, Jerzy Wawrzak. Wyst.: Czesław Jaroszyński, Teresa Lipowska, Stanisław Igar, Leonard Pietraszak. Polska 1974, 87 min.

sierpień:
25.08 (niedziela), godz. 18.00
„Znikąd donikąd”, reż. Kazimierz Kutz, scenariusz Ryszard Kłyś. Wyst.: Jerzy Trela, Jadwiga Jankowska, Olgierd Łukaszewicz, Leonard Pietraszak. Polska 1975, 85 min.

wrzesień:
12.09 (czwartek), godz. 18.00
„Paciorki jednego różańca”, reż.i scenariusz Kazimierz Kutz. Wyst.: Augustyn Halotta, Marta Straszna, Ewa Wiśniewska, Franciszek Pieczka. Polska 1979, 106 min.

26.09 (czwartek), godz. 18.00
„Na straży swej stać będę”, reż. Kazimierz Kutz, scenariusz: Krzysztof Kolberger, Iwona Świętochowska, Lidia Maksymowicz, Marta Straszna. Wyst.: Krzysztof Kolberger, Iwona Świętochowska, Lidia Maksymowicz, Marta Straszna. Polska 1983, 104 min.

październik:
10.10 (czwartek), godz. 18.00
„Wkrótce nadejdą bracia”, reż. Kazimierz Kutz, scenariusz: Kazimierz Kutz, Janusz Krasiński na podstawie dramatu Janusza Krasińskiego. Wyst.: Jadwiga Jankowska-Cieślak, Jerzy Kamas, Tadeusz Chudecki, Jerzy Kryszak. Polska 1985, 87 min.

27.10 (niedziela), godz. 18.00
„Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza”, reż. Kazimierz Kutz, scenariusz Jerzy Stefan Stawiński. Wyst.: Edward Dziewoński, Katarzyna Skrzynecka, Stanisława Celińska, Janusz Gajos. Polska 1983, 101 min.

listopad:
10.11 (niedziela), godz. 18.00
„Zawrócony”, reż. i scenariusz Kazimierz Kutz. Wyst.: Zbigniew Zamachowski, Henryk Bista, Marek Kondrat. Polska 1994, 78 min.

grudzień:
15.12 (niedziela), godz. 18.00
„Śmierć jak kromka chleba”, reż. i scenariusz Kazimierz Kutz. Wyst.: Janusz Gajos, Jerzy Trela, Teresa Budzisz-Krzyżanowska, Jerzy Radziwiłowicz, Andrzej Grabowski, Jan Peszek. Polska 1994, 116 min.

29.12 (niedziela), godz. 18.00
„Pułkownik Kwiatkowski”, reż. Kazimierz Kutz, scenariusz Jerzy Stefan Stawiński. Wyst.: Marek Kondrat, Zbigniew Zamachowski, Renata Dancewicz, Adam Ferency, Artur Barciś. Polska 1995, 123 min.

>>> pokazy na filmowa.net

Bilety:
18 zł i 15 zł

Dodaj do: |